Themamiddag “Een nieuwe beweging in Autisme”

Mijn persoonlijke ervaringen met het omgaan met mijn eigen intense interesses.

Inleiding

 
Vandaag bezocht ik de themamiddag "Een nieuwe beweging in Autisme", georganiseerd door het Autisme Team Noord-Nederland (ATN) en het Somatic Movement Institute (SMI) in Groningen. De middag werd vooral bezocht door mensen die op een of andere manier beroepsmatig met autisme bezig zijn. (Dat bleken vooral veel vrouwen te zijn.)
 
Programma

Het programma bestond uit drie onderdelen:

  • Paul Mulder, "Autisme en DSM-5: een nieuwe kijk op diagnostiek en behandeling?"
  • Sanna Wouda, "Het belang van sensoriek in de behandeling van autisme"
  • Jacques van Eijden, "Lichaamsbeleving bij autisme"

Klik hier voor de PowerPoint presentaties van de themamiddag en een videoregistratie van de workshop van Jacques.

1. Autisme en DSM-5: een nieuwe kijk op diagnostiek en behandeling?
De eerste presentatie was van Paul Mulder, orthopedagoog en promovendus bij het ATN. Hij begon over het verschil tussen de DSM-4 en DSM-5. Hij liet een diagram zien met het individuele profiel van een autistisch kind. Daarbij vielen mij twee dingen op:

Ten eerste, het diagram liet aparte staafjes zien voor motoriek (bewegen), sensoriek (waarnemen), communicatie (gebruiken en begrijpen van taal), cognitie (denken) en socialisatie (omgang met anderen), maar geen voor emotie (uiten van gevoelens). Autistische belichaming wordt dan wel opgevat als een specifiek autistische motoriek en sensoriek, maar niet als een autistische 'emotiek'.

Het tweede wat me opviel was dat de staafjes van het autistische kind soms op en soms onder het niveau van het normale kind lag, maar er nooit boven. Blijkbaar wordt autisme dus alleen gezien als kwestie van een ontwikkelingsachterstand.

Vervolgens presenteerde hij kort de drie bekende verlaringsmodellen: Geestesblindheid, Centrale coherentie en Executief functioneren. Daarbij ligt hij toe dat de oorzaak van alle symptomen ligt in problemen met de informatieverwerking. Dit is terug te zien in alle drie de modellen, die elk een aspect van dit probleem belichten.

2. Het belang van sensoriek in de behandeling van autisme

De tweede presentatie was van Sanne Wouda, eveneens orthopedagoog bij het ATN. Ook Sanne noemde autisme een "informatieverwerkingsprobleem". Zij verwees naar Olga Boghashina en Gunilla Garland, die aandacht vroegen voor sensorische problemen, waarvoor in de wetenschap weinig aandacht was, terwijl het in beleving van autisten zelf erg belangrijk is. Daar hebben autisten zelf vaak meer last van dan van sociale problemen, en veel sociale problemen, zoals boos worden, worden daar ook door veroorzaakt.

Bij het bespreken van het sensorische aspect in autisme ging Sanne niet alleen in op problemen met overgevoeligheid voor geluid, licht of tast, maar ook op problemen met ondergevoeligheid en problemen met balans (vestibulair), het waarnemen van signalen van binnenuit je lichaam (introceptie) en het inschatten waar je lichaam zich in de ruimte bevindt en was de afstand tot een een object is (proprioceptie).

Sanne vertelde verder over onbegrip voor autistisch gedrag in relatie tot prikkelgevoeligheid. Ze gaf het voorbeeld van een cliënt die er bij het UWV commentaar op kreeg dat de medewerker niet aangekeken werd. "Gelukkig was ik er bij en kon ik uitleggen dat naar de tafel kijken niet ongeïnteresseerd is, maar juist het afsluiten van visuele prikkels om te focussen op het luisteren."

We moeten ook kijken naar de manier waarop de samenleving het mogelijk of juist moelijk maakt voor autisten om mee te kunnen doen.

3.Lichaamsbeleving bij autisme

Het derde onderdeel bestond uit een presentatie en interactieve workshop van Jacques van Eijden, opleider en somatisch praktijkbeoefenaar bij het SMI. Jacques legde uit hoe onze senso-motorische ervaringen ten grondslag liggen aan onze begripsvorming. Dit impliceert dat een andere, autistische belichaming ook tot een andere begripsvorming leidt.

Jacques gaf als voorbeeld een patiënt die een spanningsmeter moest bijhouden, maar niet begreep wat 'spanning' inhield. Daarom liet hij de man fysiek ervaren wat 'spanning' is, door samen om een ballon te strijden, er beide aan te trekken. Voor een andere patiënt betekende 'boos' dat je een heet hoofd hebt, dus die is 'boos' als het buiten warm is. Op een zelfde manier kan met 'groen' stank bedoeld worden.

Kritiek en ruimte voor verbetering

Het viel mij op dat nog steeds de drie standaardtheorieën gepresenteerd werden, ook al is Geestesblindheid al min of meer opgevolgd door Centrale Coherentie en zijn alle drie de theorieën al min of meer opgevolgd of in elk geval aangevuld door Contextblindheid en Sensorisch Functioneren. De drie cognitieve theorieën pasten ook niet echt bij de volgende presentaties, over sensoriek en lichaamsbeweging, omdat ze daar niet echt een verklaring voor bieden. Vanuit de zaal was er dan ook kritiek op het niet noemen van sensorische en neurologische veklaringsmodellen.

Tijdens haar presentatie merkte Sanne zelf op dat ze er achter kwam dat het ATN gebouw in Groningen zelf ook niet bepaald autismevriendelijk is. Het heeft hele drukke vloerbedekking, de hal galmt verschrikkelijk, als je binnen zit gaat de lift voortdurend in het zicht van de cliënt op en neer, er zijn flikkerende tl-buizen. Vanuit de zaal werd deze kritiek gedeeld, "Het is inderdaad een vreselijk gebouw. We moeten ook kijken naar de manier waarop de samenleving het mogelijk of juist moeilijk maakt voor autisten om mee te kunnen doen."

In de pauze vroeg ik Sanne hoe het zat met de samenwerking tussen het ATN en SMI. Dit bleken twee aparte instellingen te zijn. Het ATN heeft zelf geen psycho-motorische therapeuten. Cliënten moeten dat zelf regelen. Het ATN verwijst alleen door. Het is geen standaardonderdeel van de behandeling.

Ik vertelde van de GGZ-instelling waar ik zelf behandeld wordt, waar psychiaters, klinisch psychologen en psycho-motorische therapeuten in dezelfde instelling werken, en de behandeling door hen onderdeel is van één geïntegreerd traject. Dat vond ze heel interessant. Dat zou het ATN ook graag willen, maar het zit vast op geld en organisatie. Dit is ook lastig voor cliënten, omdat die zo vaak geen vergoeding kunnen krijgen voor de psycho-motorische therapie.

Betekenis voor autismevriendelijk Nederland

 
In autismevriendelijk Nederland is er voor autisten in heel Nederland integrale behandeling beschikbaar in de regio. Voor medicatie, cognitiegerichte therapie en lichaamsgerichte therapie kunnen ze terecht bij dezelfde instelling. De behandeling daar wordt gebaseerd op een individueel profiel van zwaktes én krachten. Autistische belichaming omvat daarbij niet alleen motoriek en sensoriek, maar ook 'emotiek': het waarnemen, verwerken en naar buiten brengen van de eigen emotionele prikkels.
 

Links

Themamiddag “Een nieuwe beweging in Autisme”
Autisme Team Noord-Nederland, Website
Themamiddag “Een nieuwe beweging in Autisme”
Somatic Movement Institute, Website

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *